اگر رسوبات آهکی و املاح آب داخل مخزن و مسیرهای عبور آب جمع شوند، فشار آب را کاهش میدهند و حتی روی دمای آن هم اثر منفی میگذارند. ضمن اینکه رسوبگرفتن آبگرمکن عمر آن را هم کم میکند و مصرف انرژی را بالا میبرد. با رسوبزدایی دورهای آبگرمکن میتوانید مانع از افت عملکرد دستگاه شوید. در این مطلب، با روشهی مختلف رسوبزدایی آشنا میشوید. این روشها اغلب ساده و کاربردی هستند.
رسوب در آبگرمکن چیست و چرا تشکیل میشود؟
رسوب همان موادی است که بهتدریج و مرور زمان، داخل مخزن و لولههای آب گرمکن جای خوش میکند. ترکیبات رسوب معمولاً شامل کلسیم و منیزیم موجود در آب سخت است و در اثر حرارت بالای آب، بهشکل لایهای سفید یا گاهی زرد، روی دیواره و کف مخزن دستگاه مینشیند.
رسوب بهدلایل مختلفی بهوجود میآید:
- در مناطقی که آب حاوی درصد بالایی از املاح است، رسوبگرفتگی آبگرمکن بیشتر رخ میدهد.
- دمای بالای آب هم باعث بالارفتن سرعت رسوبگذاری میشود، پس اگر دمای آبگرمکن بالا باشد، املاح سریعتر تهنشین میشوند.
- سرویسنکردن طولانیمدت آبگرمکن باعث ضخیمشدن رسوبات و انسداد مسیر آب در دستگاه میشود.
اهمیت رسوبزدایی آبگرمکن
فرایند رسوبزدایی آبگرمکن دیواری و انواع دیگر آن اقدام مهمی است. اگر رسوبگیری را نادیده بگیرید، عملکرد دستگاه اختلال پیدا میکند و مصرف انرژی آن هم بالا میرود. اما اگر آبگرمکن را مرتباً رسوبزدایی کنید، آب خیلی زودتر گرم میشود و بهطور ایمنتری کار میکند. هزینههای نگهداری آن هم کمتر میشود. از دلایل اهمیت رسوبزدایی باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- جلوگیری از افت فشار آب؛
- افزایش کارایی دستگاه؛
- کاهش مصرف انرژی؛
- ایمنی بیشتر.
روشهای رسوبزدایی انواع آبگرمکن
در این بخش از مطلب، شما را با روشهای مختلف رسوبزدایی انواع آبگرمکن آشنا میکنیم. هر روش شامل مجموعهای از ایدههای عملی است که متناسب با نوع آبگرمکن خود باید به سراغ آن بروید.
۱. شستوشوی ساده
این روش بیشتر مناسب آبگرمکنهای مخزندار برقی و گازی است و باعث میشود، رسوبات شل کف مخزن از بین بروند. برای انجام آن باید مراحل زیر طی شوند:
- شیر تخلیه مخزن را باز و یک شلنگ وصل کنید تا آب تخلیه به فاضلاب یا بیرون هدایت شود؛
- مخزن را با بازکردن یک شیر آب گرم، داخل خانه پر و خالی کنید تا گلولای رسوبات خارج شوند؛
- شیر تخلیه را ببندید و شیر ورودی برق و گاز را وصل کنید.
۲. استفاده از اسید سیتریک یا سرکه
برای رسوبزدایی میتوانید از اسید سیتریک یا سرکه هم کمک بگیرید. این روش برای پاکسازی مخزن و مبدلها کاربرد دارد و مراحل آن هم بهشرح زیر است:
- برق/گاز را قطع کنید و آب سرد ورودی را ببندید؛
- بخشی از آب مخزن را تخلیه کنید تا امکان ورود محلول بهوجود بیاید؛
- محلول سرکه یا اسید سیتریک ۵ تا ۱۰درصد در آب را آماده کنید؛
- با اتصال شلنگ بین خروجی و ورودی دستگاه، محلول را از مخزن عبور دهید؛
- بعد از ۱ تا ۴ ساعت، محلول تخلیه و مخزن را چند بار با آب تمیز شستوشو بدهید؛
- بعد از اینکه بوی سرکه و اسید از بین رفت، شیرها را ببندید و برق/گاز را وصل کنید.
۳. بهکارگیری پمپ و محلول شیمیایی تجاری
اگر رسوبگرفتگی دستگاه خیلی جدی باشد، سرکه و محلول اسید کفایت نمیکند. در نتیجه، باید بهسراغ پمپ و محلول شیمیایی تجاری بروید. این روش مناسب آبگرمکنهای مخزندار است و برای انجامش باید کیت پمپ رسوبزدایی، شلنگ، محلول رسوبزدا و ظرف جمعآوری داشته باشید. روش کار از این قرار است:
- برق/گاز را قطع کنید و آب ورودی را ببندید؛
- با شیرهای ایزولاسیون، مسیری برای گردش محلول فراهم کنید؛
- پمپ را برای گردش محلول در مدار نصب کنید؛
- بعد از پایان کار، محلول را خارج کنید و مدار را با آب زیاد شستوشو بدهید.
۴. تعویض یا تمیزکردن آند
اگر مخزن آبگرمکن از جنس فولاد است، این روش بیشتر توصیه میشود. آند فداشونده بخشی از آبگرمکن است که مانع خوردگی مخزن میشود. در این روش باید:
- مخزن را تخلیه و برق/گاز را قطع کنید؛
- آند را در بخش بالای مخزن پیدا و با آچار باز کنید؛
- اگر کمتر از نصف اولیه آند باقی مانده یا دچار خوردگی شدید است، آن را عوض کنید؛
- آند جدید را نصب کنید و مخزن را مجدداً پر و راهاندازی کنید.
۵. رسوبزدایی عناصر حرارتی
عناصر گرمایشی آبگرمکنهای برقی هم در معرض رسوبگرفتگی هستند. برای رسوبزدایی این بخشها در آنها باید مراحل زیر را پشتسر بگذارید:
- برق را از تابلو قطع کنید؛
- آب مخزن را تخلیه و تا زیر سطح عنصر حرارتی خالی کنید؛
- عناصر حرارتی را با آچار باز کنید و بیرون بیاورید؛
- عناصر را در محلول سرکه یا اسید سیتریک بگذارید؛
- رسوبها را از عناصر پاک کنید و اگر لازم است، آنها را تعویض کنید؛
- عناصر را دوباره نصب، مخزن را پُر و برق را وصل کنید.
۶. رسوبزدایی آبگرمکن بدون مخزن
دستگاههای بدون مخزن بیشتر در مناطقی با آب سخت دچار رسوبگرفتگی میشوند. برای رسوبزدایی در این روش به محلول سرکه غلیظ یا مواد شیمیایی تجاری مخصوص نیاز است و باید مراحل زیر طی شوند:
- برق را قطع کنید و شیرهای ایزوله ورودی/خروجی آبگرمکن را ببندید؛
- شلنگها را طبق کیت، بین ورودی و خروجی دستگاه و پمپ وصل کنید تا مدار بسته برای گردش محلول بهوجود بیاید.
- محلول را در ظرف قرار بدهید و پمپ را روشن کنید تا حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه (یا طبق دستور سازنده) در مدار گردش کند.
- محلول را تخلیه کنید و دستگاه را با آب تمیز شستوشو دهید تا بوی سرکه یا مادهٔ شیمیایی از بین برود.
- فیلترهای ورودی و صافیها را تمیز یا تعویض کنید.
۷. رسوبزدایی آبگرمکنهای خورشیدی
برای از بینبردن رسوب آبگرمکنهای خورشیدی و سیستمهای غیرمستقیم از مایع انتقال حرارت، یعنی گلیکول استفاده میشود. رسوبگرفتگی معمولاً داخل مبدل حرارتی دیده میشود و روش کار از این قرار است که:
- با محلول رسوبزدای مخصوص، مدار شسته میشود؛
- مدار مجدداً با مایع انتقال حرارت پر میشود.
ابزارها و مواد لازم برای رسوبزدایی
با آموزش رسوبزدایی آبگرمکن که آشنا شدهاید، حالا باید بدانید که به چه ابزارها و موادی هم احتیاج است. البته در بخش قبل درباره این موارد صحبت کردیم، اما جدول زیر نگاه دقیقتری به شما میدهد:
| نوع روش رسوبزدایی | ابزارها و تجهیزات لازم | مواد و محلولهای مورد نیاز |
|---|---|---|
| تخلیه و شستوشوی ساده (Flushing) | شلنگ تخلیه، آچار، سطل یا ظرف جمعآوری آب، دستکش کار | آب معمولی |
| استفاده از سرکه یا اسید سیتریک (روش خانگی) | شلنگ، قیف یا پمپ کوچک برای گردش محلول، ظرف پلاستیکی، آچار، دستکش، عینک ایمنی | سرکه سفید خوراکی (۷ تا۱۰ لیتر) یا محلول ۵ تا ۱۰٪ اسید سیتریک در آب |
| پمپ و محلول شیمیایی تجاری (روش حرفهای) | کیت پمپ رسوبزدایی (Descaling Pump Kit)، شلنگ مقاوم، ظرف جمعآوری، آچار | محلول رسوبزدای مخصوص (براساس نوع دستگاه و فلز مخزن) |
| تمیزکاری یا تعویض آند فداشونده | آچار مخصوص آند، نوار تفلون، چراغ قوه، دستکش | آند جدید منیزیمی یا آلومینیومی (مطابق مدل دستگاه) |
| . تمیزکردن المنت حرارتی (برای مدلهای برقی) | آچار مخصوص المنت، پیچگوشتی، دستکش عایق برق، ظرف آب | سرکه سفید یا اسید سیتریک برای خیساندن المنت |
| رسوبزدایی آبگرمکن بدونمخزن (Tankless) | پمپ سیرکوله، دو شلنگ مقاوم، دو شیر ایزوله مخصوص، سطل پلاستیکی (۱۰ لیتر)، آچار | سرکه سفید غلیظ یا محلول رسوبزدا تجاری مخصوص سیستمهای بدونمخزن |
| سیستم خورشیدی و غیرمستقیم (Glycol System) | پمپ گردش، شیلنگ مقاوم، ظرف جمعآوری، آچار، فشارسنج | محلول رسوبزدا مخصوص گلیکول + مایع انتقال حرارت جدید (محلول ضدیخ/گلیکول) |
نکات ایمنی و نگهداری پس از رسوبزدایی و جلوگیری از آن
رسوبزدایی اقدام مهمی در رسیدگی به آبگرمکن است. البته اگر این فرایند بهدرستی انجام نشود، به دستگاه آسیب هم وارد میشود و حتی خطراتی بهوجود میآید. بنابراین، رعایت نکات ایمنی اهمیت زیادی دارند. به توصیههای زیر درباره نکات ایمنی و نگهداری در رسوبزدایی دقت کنید:
- اتصالات برق یا گاز را پیش از شروع کار و در طول آن قطع کنید.
- یادتان باشد که تماس با آب داغ داخل مخزن، خطرناک است و سوختگی بههمراه میآورد.
- بعد از پایان رسوبگیری، تمام اتصالات و شیرها را بهدقت بررسی کنید و ببینید که نشتی وجود دارد یا خیر.
- اگر از اسید یا محلول شیمیایی استفاده کردید، دستگاه را کاملاً با آب تمیز بشویید تا باقیمانده مواد خورنده باعث زنگزدگی نشود.
چه زمانی باید با متخصص تماس بگیریم؟
شاید نحوه رسوبگیری آبگرمکن زمینی و موارد دیگر را میشناسید و از عهده انجام کار برمیآیید. بااینحال، باید بدانید که گاهی فقط یک تکنسین ماهر از عهده انجام کار برمیآید. در چه مواردی:
- فشار یا دمای آب دچار افت شده است.
- از مخزن یا اتصالات دستگاه، آب نشت میکند.
- بوی گاز یا دود میآید و شعله بهطور ناگهانی خاموش شده است.
- صدایی غیرعادی از آبگرمکن شنیده میشود یا دچار لرزش شدید شده است.
رسیدگی به دستگاه و بالابردن بازده و عمر آن
رسوبزدایی اصولی و منظم آبگرمکن راهی برای افزایش طول عمر آن و حفظ عملکرد بهینه است. تجمع رسوب در مخزن، مبدل حرارتی یا المنت، باعث افت فشار آب، کاهش دما و حتی آسیب جدی به دستگاه میشود. بهروشهای مختلف از تخلیه ساده و شستوشوی خانگی تا بهکارگیری پمپ و وسایل شیمیایی برای رسوبزدایی استفاده میشود. علاوه بر رسوبزدایی، نگهداری دورهای، بررسی آند فداشونده، تمیزکردن فیلترها و کنترل سختی آب، نقش کلیدی در جلوگیری از تشکیل مجدد رسوب دارند. اگر برای این کار نیاز به یک متخصص دارید، سری به سامانه «کارو» بزنید و از میان متخصصان پیشنهادی مختلف، فردی مناسب را انتخاب کنید. نظر کاربران دیگر را هم درباره سوابق تکنسینها بخوانید و با کارشناس مورد نظرتان، مستقیماً و بدون واسطه تماس بگیرید.
سؤالات متداول
رسوبزدایی آبگرمکن هر چند وقت یکبار لازم است؟
بسته به سختی آب و نوع آبگرمکن، معمولاً هر ۶ تا ۱۲ ماه توصیه میشود. در مناطق با آب سخت، انجام رسوبزدایی هر ۶ ماه بهتر است.
آیا میتوانم خودم رسوبزدایی کنم یا به متخصص نیاز دارم؟
برای روشهای ساده مثل شستوشوی مخزن و استفاده از سرکه یا اسید سیتریک، میتوانید خودتان اقدام کنید. اما برای رسوب شدید، آبگرمکن بدونمخزن یا نشتی و خرابی قطعات، حتماً با متخصص تماس بگیرید.
چه علائمی نشان میدهد آبگرمکن به رسوبزدایی نیاز دارد؟
افت فشار یا دمای آب، صدای غیرعادی، افزایش مصرف انرژی و تجمع رسوب روی المنت یا دیواره مخزن، از نشانههای نیاز به رسوبزدایی هستند.
چطور از تشکیل مجدد رسوب جلوگیری کنیم؟
نصب فیلتر ضدرسوب یا سختیگیر آب، سرویس دورهای، کنترل دمای آب و بررسی آند فداشونده باعث کاهش سرعت رسوبگذاری میشود.
