چرا شناخت اجزای کولر آبی مهم است؟ آشنایی با قطعات کولر آبی چه فایده‌ای دارد؟ کولر آبی از رایج‌ترین پرکاربردترین سیستم‌های خنک‌کننده در مناطق گرم و خشک ایران است و نسبت به کولر گازی قیمت پایین‌تری دارد.
اگر ما با اجزای کولر آبی و نقش آن‌ها در دستگاه آشنا باشیم، زودتر متوجه ایراد و مشکل در عملکرد کولر می‌شویم و می‌توانیم جلوی خرابی آن و ایجاد هزینه‌های اضافی را بگیریم.
کولر آبی چگونه کار می‌کند؟
کولر آبی بر پایه‌ی سیستم تبخیری (Evaporative Cooling) کار می‌کند؛ در این روش از تبخیر آب برای کاهش دمای هوا استفاده می‌شود. این فرآیند برای مناطق گرم و خشک بسیار کارآمد است، چون رطوبت پایین است و تبخیر به‌سرعت انجام می‌شود. حالا برای روشن‌تر شدن فرایند تبخیری، عملکرد کولر آبی را به صورت گام به گام توضیح می‌دهیم.
عملکرد کولر آبی به صورت گام به گام
- مکش هوای گرم محیط بیرون: ابتدا پروانه یا فن کولر روشن شده و هوای گرم و خشک بیرون را به سمت داخل کولر می‌کشد.
- پاشیدن آب روی پوشال‌ها: همزمان با چرخش پروانه، پمپ آب نیز فعال می‌شود. این پمپ، آب را از مخزن کولر بالا می‌کشد و از طریق شبکه‌ی توزیع، آن را روی پوشال‌ها یا پدهای سلولزی می‌ریزد.
- تبخیر آب از سطح پوشال‌های مرطوب: هوای گرم با عبور از میان پوشال‌های مرطوب، بخشی از آب را تبخیر می‌کند. در اثر این تبخیر، دما کاهش پیدا می‌کند.
- خروج هوای خنک به محیط داخلی: هوای خنک‌شده که حالا دارای رطوبت و دمای پایین‌تر است، از طریق دریچه‌ها وارد فضای داخلی منزل یا محیط می‌شود.
سیستم تبخیری مصرف برق بسیار کمتری نسبت به کولر گازی دارد و از آنجایی که رطوبت هوا ایجاد می‌کند، برای مناطق گرم و خشک مناسب‌تر است.
اجزای مکانیکی کولر آبی
کولر آبی از اجزا و قطعات مختلفی تشکیل شده است و هر کدام از این قطعات، نقش مشخصی در عملکرد دستگاه دارند. البته این اجزا با توجه به نوع کولر آبی، کمی متفاوت خواهد بود. اما ما در این مطلب فارغ از نوع کولر، اجزای اصلی کولر آبی را معرفی می‌کنیم. در این قسمت هم می‌خواهیم قطعات مکانیکی کولر آبی را نام ببریم.
پروانه (فن) و پولی‌ها
پروانه، یا همان فن بزرگ داخل کولر، وظیفه دارد هوای خنک را به داخل ساختمان هدایت کند. این قطعه با چرخش خود، حجم زیادی هوا را از روی پوشال‌های خیس عبور می‌دهد و محیط داخلی را خنک می‌کند.
پولی‌ها قطعات گردی هستند که به کمک تسمه V شکل، نیروی موتور را به پروانه منتقل می‌کنند. تنظیم صحیح اندازه پولی‌ها اهمیت زیادی دارد، زیرا بر سرعت فن و در نتیجه شدت خنک‌کنندگی کولر تأثیر دارد.
تسمه V-belt
تسمه‌ای V شکل که بین پولی موتور و پولی فن قرار می‌گیرد و نیروی محرکه را منتقل می‌کند. اگر این تسمه شل شود، فن به‌درستی نمی‌چرخد؛ اگر بیش از حد سفت باشد، ممکن است که باعث آسیب به موتور یا پولی شود. توصیه می‌کنیم که تنش (tension) تسمه و وضعیت ساییدگی آن را در هر فصل بررسی کنید.
شناور و مخزن آب
یکی دیگر از اجزای کولر آبی، شناور است. شناور سطح آب را کنترل می‌کند تا پوشال‌ها همیشه مرطوب باشند. زمانی که سطح آب کم باشد، شناور اجازه ورود آب را می‌دهد و هنگام بالا آمدن سطح آب، ورود آن را قطع می‌کند.
مخزن آب هم، همان سطح پایینی یا کف کولر است که به عبارتی منبع ذخیره و گردش آب به حساب می‌آید. رسوب‌زدایی و تمیز کردن سالانه مخزن اهمیت زیادی دارد و بر عملکرد کلی کولر می‌تواند موثر باشد.
لوله‌ها و شبکه آبرسانی
شبکه ابرسانی شامل تعدادی لوله پلاستیکی باریک و پخش‌کننده‌ها می‌شوند. این لوله‌ها آب را از پمپ گرفته و به طور یکنواخت روی پوشال‌ها پخش می‌کنند.
گرفتگی این لوله‌ها به دلیل رسوبات باعث می‌شود تا خنک‌کنندگی کولر کاهش پیدا کند. باید به صورت دوره‌ای لوله‌ها را بررسی و رسوب زدایی کرد.
اجزای الکتریکی کولر آبی
اجزای الکتریکی کولر آبی شامل موارد زیر می‌شود.
موتور (دینام)
موتور یا دینام یکی دیگر از اجزای کولر گازی است که اتفاقا قطعه‌ی بسیار کلیدی و مهمی به حساب می‌آید. وظیفه موتور، تولید انرژی مکانیکی برای چرخاندن پروانه و پولی‌ها است. سرویس دوره‌ای موتور کولر آبی برای عملکرد درست و مناسب دستگاه ضروری است.
پمپ آب
پمپ آب را از مخزن به پوشال‌ها می‌رساند تا فرآیند تبخیر به صورت مداوم انجام شود. اگر پمپ ضعیف باشد یا نیم‌سوز شود، پوشال‌ها خشک می‌مانند و کولر قادر نیست تا به خوبی محیط را خنک کند.
خازن
یکی دیگر از قطعات کولر آبی خازن است. نقش این قطعه، کمک به راه‌اندازی موتور با تقویت لحظه‌ای جریان برق است. اگر خازن خراب شود، موتور یا روشن نمی‌شود و یا به صورت خیلی ضعیفی کار می‌کند.
اجزای ثابت کولر آبی
در آخر نوبت می‌رسد به معرفی اجزای ثابت کولر آبی. اجزای ثابت کولر آبی شامل موارد زیر می‌شوند.
پوشال
پوشال‌ها آب را جذب می‌کنند و سپس فرایند تبخیر در کولر شروع می‌شود. پوشال‌ها باید به‌صورت سالانه تعویض شوند، چون پوشال‌های کهنه کارایی مناسبی ندارند و گاهی پس از مدتی بوی بدی می‌گیرند و طبیعتا این بود به داخل هم نشت می‌کند. البته درمدل کولرهای سلولزی، به جای پوشال از پدهای سلولزی استفاده می‌شود که بازدهی بالاتری نسبت به پوشال دارند و آب را بهتر جذب می‌کنند.
بدنه فلزی و دریچه‌ها
بدنه فلزی که همان‌طور که از نامش پیداست، چهارچوب دستگاه را تشکیل می‌دهد. دریچه‌ها هم جریان هوا را هدایت می‌کنند و هوای خنک را به محیط داخلی می‌رسانند. نشت یا انسداد در دریچه‌ها باعث می‌شود تا حجم هوای ورودی کم شود.
شیر تخلیه
شیر تخلیه هم اجزای کولر آبی است که برای تخلیه آب اضافی زیر شناور به‌کار می‌رود.
توری و فیلتر ورودی هوا
آخرین مورد از اجزای کولر آبی که معرفی می‌کنیم، توری و فیلتر هوا است. وظیفه‌ی آن‌ها جلوگیری از ورود گرد و خاک به داخل کولر است. برای اینکه کولر بتواند هوای مطبوعی ایجاد کند، باید فیلترها را به صورت دوره‌ای تمیز کنید.
نقش اجزای کولر آبی در فرآیند خنک‌سازی
انواع اجزای کولر آبی را معرفی کردیم. در این قسمت به صورت خیلی مختصر از نقش هر یک از این قطعات کولر آبی در فرایند خنک کردن محیط می‌گوییم. وقتی همه این اجزا در کنار هم قرار می‌گیرند، کولر می‌تواند به خوبی کار کند و محیط را خنک کند.
- پمپ و پوشال‌ها: ایجاد رطوبت برای کولر
- فن-پروانه: به حرکت درآوردن هوا
- موتور و تسمه: تامین نیروی مکانیکی کولر آبی
- شناور و شیرها: تنظیم سطح آب و جلوگیری از نشت کردن آن
- خازن: راه اندازی موتور کولر آبی با تقویت جریان برق
- توری و فیلتر هوا: جلوگیری از ورود گرد و خاک به داخل کولر
نکات نگهداری از اجزای کولر آبی
برای اینکه قطعات کولر آبی عمر طولانی‌تر و کارایی و کیفیت بیشتری داشته باشند، باید به خوبی از آن‌ها نگهداری کنید. برای نگهداری بهتر از کولر آبی به نکات مهم زیر توجه کنید.
- مکان مناسبی برای نصب در نظر بگیرید: برای نصب کولر محل مناسبی در نظر بگیرید. محل نصب کولر باید طوری باشد که هوا بتواند به‌خوبی در جریان داشته باشد.
- کانال‌کشی و عایق‌بندی مناسب باشد: برای جلوگیری از هدررفت انرژی از کانال‌های استاندارد و مناسب استفاده کنید. عایق‌بندی درب‌ها و پنجره‌ها هم باید مناسب و استاندارد باشد.
- به صورت منظم پوشال یا پد سلولزی را عوض کنید: تعویض منظم پوشال‌ها یا پدهای سلولزی برای عملکرد بهتر کولر لازم است.
- مخزن و بدنه کولر را به صورت منظم تمیز کنید: تمیز کردن مرتب مخزن و بدنه از رشد باکتری‌ها، بوی نامطبوع و گرفتگی جلوگیری می‌کند. مخزن آب و بدنه کولر را به صورت مرتب تمیز کنید.
- پولی‌ها و بلبرینگ را روغن‌کاری کنید: به عملکرد پولی‌ها و بلبرینگ توجه کنید و در صورت نیاز این قطعات را روغن کاری کنید.
- عملکرد پمپ و موتور را بررسی کنید: پمپ آب و موتور کولر را هر چند وقت‌یکبار بررسی کنید و مطمئن شوید که آن‌ها به درستی کار می‌کنند.
- شناور را تنظیم و نشتی‌ها را بررسی کنید: برای گردش صحیح آب در پوشال‌ها باید شناور به درستی تنظیم شود و نشتی کولر هم چک شود.
اگر برای هر یک از موارد بالا به کمک تعمیرکار و متخصص کولر نیاز پیدا کردید، به سایت کارو مراجعه کنید و شماره تماس تعمیرکاران شهرتان را ببینید و با یکی از آن‌ها برای مشاوره تماس بگیرید.
سخن پایانی
کولر آبی مصرف برق و هزینه نگهداری نسبتا پایینی دارد و برای مناطق گرم و خشک، گزینه‌ی مناسبی است. شناخت دقیق اجزای کولر آبی (اجزای مکانیکی، الکتریکی و ثابت آن)، باعث می‌شود تا بهتر بتوانید مراقب کولر باشید، زودتر متوجه ایراد در عملکرد دستگاه شوید و برای برطرف کردن آن اقدام کنید. در نتیجه عمر کلی کولر بالاتر می‌رود، با کیفیت بیشتری کار می‌کند و هزینه‌ی تعمیرات آن هم کم خواهد شد.
پرسش‌های متداول
پوشال کولر چند وقت یک‌بار تعویض شود؟
بستگی به شرایط آب‌وهوایی دارد ولی بهتر است هر ۶ تا ۱۲ ماه تعویض شود.
چطور از خراب شدن موتور یا تسمه جلوگیری کنیم؟
با روغن‌کاری دوره‌ای، تنظیم تسمه و نظارت بر عملکرد موتور می‌توانید ار خرابی موتور و تسمه جلوگیری کنید.
نقش پروانه در خنک‌سازی کولر آبی چیست؟
جریان هوا را از پوشال خیس عبور داده و به محیط منتقل می‌کند، بنابراین نقش کلیدی در خنک کردن دارد.
بهترین زمان برای بررسی و سرویس کولر چه موقع است؟
بهترین زمان چند هفته قبل از شروع فصل گرما و راه اندازی کولر است.
آیا نیاز به تخلیه کامل کولر در پاییز هست؟
بله، برای جلوگیری از یخ‌زدگی و خرابی اجزا، بهتر است مخزن آب را در فصل پاییز خالی کنید و دریچه‌ها را ببندید.
